Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Στην οδό του Αγίου Δημητρίου δεσπόζει επιβλητικός και ξεχωριστός ανάμεσα σε πολλούς άλλους ορθόδοξους ναούς της ίδιας χρονικής περιόδου, ο ναός του Αγίου Δημητρίου, αφιερωμένος στον πολιούχο της πόλης, τον Άγιο Δημήτριο. Η εκκλησία, πεντάκλιτη βασιλική «ελληνιστικού τύπου», χαρακτηρίζεται από τον εντυπωσιακό ζωγραφικό και μαρμάρινο διάκοσμο και από τα περίτεχνα επίκρανα του 5ου αιώνα. Στον υπόγειο χώρο του ναού βρίσκεται ο χώρος μαρτυρίου του Αγίου, ενώ από τα ψηφιδωτά του ξεχωριστό είναι αυτό που απεικονίζει τον Άγιο με δύο μικρά παιδιά και ανάμεσα στον επίσκοπο και τον έπαρχο που τον 7ο αι. μ.Χ. ανακαίνισαν τον ναό.

Ο πρωταρχικός ναός (313μ.Χ) ήταν μόλις ένα μικρό σημείο προσευχής, ένα προσευχητάρι στο σημείο που βασανίστηκε και μαρτύρησε ο Άγιος Δημήτριος. Το προσευχητάρι καταστράφηκε το 629 με 634μ.Χ. και στη θέση του χτίστηκε μία πεντάκλιτη βασιλική, που από τότε και εφεξής αποτέλεσε τον τόπο λατρείας του Αγίου Δημητρίου. Από το 904μ.Χ., ο ναός λεηλατήθηκε από διάφορους κατακτητές –Σαρακηνούς, Νορμανδούς –ενώ αφαιρέθηκε ακόμη και το σκήνωμα του Αγίου που φυλάσσονταν σε ειδική θήκη (κιβώριο). Μόλις το 1978 επιστράφηκαν η κάρα και μέρος του λειψάνου του Αγίου και τοποθετήθηκαν σε αργυρή λειψανοθήκη, έργο του οίκου Φιλιππότη από την Τήνο.

Με την πτώση της βυζαντινής αυτοκρατορίας, ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί με το όνομα Κασιμιέ Τζαμί, ενώ έγινε και πάλι ορθόδοξος χριστιανικός ναός το 1912. Στη μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης το 1917 ο ναός καταστράφηκε ολοκληρωτικά και αναστηλώθηκε την ημέρα της λατρείας του αγίου, στις 26 Οκτωβρίου του 1949.

Από το 1988 ο ναός έχει χαρακτηριστεί από την UNESCO Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς.