Η Καπνικαρέα: ένα αριστούργημα βυζαντινής εκκλησιαστικής τέχνης του 11ου αιώνα στο κέντρο της Αθήνας

Η μικρή εκκλησία στο κέντρο της Αθήνας, στην πολύβουη Ερμού, που τους καλοκαιρινούς μήνες, τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες σφύζει τριγύρω από ζωή, γνωστή ως Καπνικαρέα, είναι αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου.

Η Καπνικαρέα αποτελεί κομβικό σημείο συνάντησης για Έλληνες και ξένους επισκέπτες, ωστόσο ελάχιστοι γνωρίζουν και ακόμη λιγότεροι επισκέπτονται τη βυζαντινή εκκλησία, που χωρίζει νοητά την Ερμού και «ανήκει» στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, για αυτό άλλωστε και είναι γνωστή και ως «ιερός πανεπιστημιακός ναός».

Ο ναός είναι αφιερωμένος στα Εισόδια της Θεοτόκου και έχει ανεγερθεί, όπως και δεκάδες ναοί στην Αθήνα, πάνω στα θεμέλια αρχαίου ελληνικού ναού, αφιερωμένου πιθανόν στην Αθηνά και στη Δήμητρα. Η Καπνικαρέα που ανοικοδομήθηκε τον 11ο αιώνα, κρύβει έναν σπάνιο πολιτιστικό πλούτο στο εσωτερικό της, με ρωμαϊκά κιονόκρανα, γλυπτά και επιγραφές, ένα παρεκκλήσι με τρούλο αφιερωμένο στην Αγία Βαρβάρα και την απεικόνιση της Πλατυτέρας σε σκούρο μπλε φόντο. Η Θεοτόκος ως Πλατυτέρα, που ολοκληρώθηκε στην πρώτη φάση της εικονογράφησης της εκκλησίας, απεικονίζεται σε στάση δέησης και αποτελεί έργο του σπουδαίου Φώτη Κόντογλου που ξεκίνησε την εικονογράφηση του ναού στα χρόνια της Κατοχής, το 1942 και την ολοκλήρωσε το 1959.