Άγιος Σεραφείμ Σαρώφ, ένας σπουδαίος Ρώσος Άγιος που «μιλάει» στην καρδιά μας

Είναι εξαιρετικά σημαντικό ο σύγχρονος Χριστιανός να μελετά τους βίους των Αγίων της Ορθοδοξίας και να υιοθετεί, στο μέτρο του δυνατού, τα παραδείγματα των γερόντων και πατέρων της Εκκλησίας μας. Ένας πολύ σημαντικός Άγιος, του οποίου το έργο αποτελεί φωτεινό παράδειγμα, είναι ο Όσιος Σεραφείμ του Σαρώφ που έζησε, έδρασε, δέχθηκε και έκανε πολλά θαύματα τον 18ο και 19ο αιώνα στη Ρωσία. Γεννήθηκε στο Κουρσκ της Ρωσίας το 1759 από πλούσιους και ευσεβείς ανθρώπους ενώ έχασε τον πατέρα Του σε ηλικία μόλις 4 ετών, με τη μητέρα του να αναλαμβάνει την ανατροφή και την πνευματική Του καλλιέργεια.

Ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ παρέμεινε στο Κουρσκ μέχρι τα 19 του χρόνια. Στην ηλικία αυτή πήρε τη γενναία απόφαση να αφοσιωθεί ολόψυχα στο Θεό και Εκείνος οδήγησε τα βήματά Του στο μοναστήρι του Σαρώφ. Ενώ ήταν ακόμη δόκιμος, αρρώστησε βαριά από υδρωπικία. Μετά από τρία δύσκολα χρόνια να δίνει μάχη με την ασθένεια αυτή, θεραπεύθηκε θαυματουργικά με επίσκεψη της Θεοτόκου.

Στη μοναχική του κουρά (1786) ονομάστηκε Σεραφείμ – ενώ προηγουμένως έφερε το όνομα Πρόχορος. Την ίδια χρονιά χειροτονήθηκε διάκονος και μετά από επτά χρόνια, σε ηλικία 34 ετών, χρίστηκε ιερέας. Οι μαρτυρίες αναφέρουν ότι όταν λειτουργούσε, «πετούσε στα ουράνια» και πολλές φορές αξιωνόταν να βλέπει θαυμαστά οράματα και να ακούει αγγελικές μελωδίες.

Άγιος ανακηρύχθηκε επίσημα πριν από 119 χρόνια, το 1903. Η μνήμη Του εορτάζεται τόσο στις 2 Ιανουαρίου, όσο και στις 19 Ιουλίου — ημέρα της ανακομιδής του αγίου λειψάνου Του. Η αγιότητά Του γίνεται όλο και περισσότερο γνωστή στον ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο.

Συγκλονιστικό γεγονός για τη Ρωσία υπήρξε η εύρεση της σορού Του, το 1990 και η μεταφορά της στη γυναικεία Μονή του Ντιβέγιεβο (την οποία ο όσιος είχε υπό την πνευματική Του καθοδήγηση και προστασία).

Η δίψα Του για τον Θεό και οι «1.000 Νύχτες Προσευχής»

Ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ διψώντας να πλησιάσει περισσότερο το Θεό, Τον παρακάλεσε να Τον αξιώσει να αποσυρθεί σε κάποια ερημική περιοχή. Ένα χρόνο μετά τη χειροτονία Του σε ιερέα, έλαβε άδεια από τη Μονή να αφοσιωθεί στη μελέτη, τη σιωπή, την άσκηση και στην έντονη προσευχή. Για 16 ολόκληρα χρόνια, βαθιά μέσα στο δάσος, αγωνιζόταν να ανεβαίνει, ημέρα με τη ημέρα, την κλίμακα που οδηγεί στον ουρανό. Τότε έκανε και τη γνωστή άσκηση, τις «Χίλιες Νύχτες Προσευχής»: Πάνω σε μια μεγάλη πέτρα, ξαγρύπνησε προσευχόμενος επί χίλιες νύχτες.

Μαζί με την προσευχή, διάβαζε ακατάπαυστα την Αγία Γραφή. «Πρέπει να τρέφεις», έλεγε, «την ψυχή με το Λόγο του Θεού, γιατί ο Λόγος του Θεού είναι ο ‘άρτος των αγγέλων’. Μ’ αυτόν πρέπει να τρέφονται οι ψυχές που αγαπούν με πάθος το Θεό». Αισθανόταν μεγάλη ευλάβεια για τη Θεοτόκο και στο πρόσωπό Της έβρισκε μια ανείπωτη πνευματική αγαλλίαση. Συχνά έλεγε: «Η Παναγία είναι η χαρά, η μεγαλύτερη απ’ όλες τις χαρές».

Στο διάστημα που ασκήτευε στην έρημο, δέχθηκε επίθεση ληστών, που τον τραυμάτισαν βαριά, ωστόσο  θεραπεύθηκε και πάλι θαυματουργικά από τη Θεοτόκο.

Ο στάρετς Σεραφείμ

Ο Άγιος Σεραφείμ του Σαρώφ επέστρεψε το 1810 από την έρημο στη Μονή του Σαρώφ και έμεινε έγκλειστος στο κελί Του, ασκούμενος στη σιωπή. Στην αρχή απέφευγε τον κόσμο. Αργότερα όμως, το 1815, σε ηλικία 56 ετών, άνοιξε το κελί Του και δεχόταν κάθε επισκέπτη. Είχε αποκτήσει πια φήμη Αγίου και φωτισμένου ανδρός και ο κόσμος έτρεχε κοντά Του να ξεδιψάσει. Ο ίδιος, ωστόσο, δεν βγήκε ποτέ από το κελί Του για άλλα 10 χρόνια.

H Μονή του Σεραφείμ του Σαρώφ στη Ρωσία

Σε ηλικία 66 ετών, κατόπιν οράματος και προσταγής της Θεοτόκου, αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στη διακονία του πλησίον και άρχισε στο εξής το έργο του «στάρετς», δηλαδή του πνευματικού καθοδηγητή των Ορθόδοξων πιστών.

Η δράση του ως «στάρετς» υπήρξε καταπληκτική. Αναρίθμητες ψυχές έτρεχαν κοντά Του, για να βρουν τη γαλήνη, τη χάρη και τελικά τη σωτηρία. Και όσοι δεν μπορούσαν να φθάσουν μέχρι το κελί Του, τον κατέκλυζαν με επιστολές.

Όλες οι μαρτυρίες αναφέρουν ότι οι επισκέπτες Του επέστρεφαν ως αναγεννημένοι άνθρωποι. Καθώς προσευχόταν γι’ αυτούς, καθώς τους ευλογούσε με το σημείο του σταυρού, καθώς μύρωνε το μέτωπό τους με λάδι από το καντήλι της Παναγίας, καθώς τους έδινε πνευματικές συμβουλές..., μια μυστική δύναμη απλωνόταν στις ψυχές τους. «Οποιοσδήποτε ερχόταν στον στάρετς Σεραφείμ, ένιωθε να τον αγγίζει η θεϊκή φλόγα που υπήρχε σ’ αυτόν και ν’ αγκαλιάζει την ψυχή Του». Σ’ όλους μοίραζε ειρήνη, χαρά και θεϊκές ευλογίες.

Ο σκοπός της Χριστιανικής Ζωής

Συνιστούσε πάντα την ειρήνη: «Απόκτησε την πνευματική ειρήνη και τότε χιλιάδες ψυχές ολόγυρά σου θα βρουν τη λύτρωση». Σχετικά με το σκοπό της ζωής μας, δίδασκε: «Ο πραγματικός σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος». Μιλούσε πολύ για την Ανάσταση του Χριστού. Χαιρετούσε τους επισκέπτες Του με τα λόγια: «Χαρά μου, Χριστός ανέστη!». Και κάθε φορά που κοινωνούσε, απήγγελλε τον πασχαλινό κανόνα «Αναστάσεως ημέρα...».

Τα μάτια Του διέσχιζαν τα βάθη των καρδιών. Είχε βλέμμα προφήτου. Προέβλεπε τα μέλλοντα. Απαντούσε σε επιστολές χωρίς να τις ανοίξει, καθώς γνώριζε εκ των προτέρων το περιεχόμενό τους. Θεράπευε με την προσευχή του πλήθος αρρώστων. Πολλές φορές το πρόσωπό Του άστραφτε σαν ήλιος. Και μέσα στο δάσος, όταν ασκήτευε, είχε φιλίες με τα άγρια πουλιά και ζώα, και μάλιστα με μια πελώρια αρκούδα, που κάθε μέρα ερχόταν να φιλευτεί από το χέρι του!

Ο θάνατός Tου υπήρξε οσιακός. Στις 2 Ιανουαρίου του 1833 βρέθηκε νεκρός, γονατισμένος, με τα μάτια προσηλωμένα στην εικόνα της Θεοτόκου. Την προηγούμενη μέρα είχε κοινωνήσει των Αχράντων Μυστηρίων και είχε αποχαιρετήσει τους πατέρες του μοναστηριού.

Τα άγια λείψανα του Αγίου Σεραφείμ του Σαρώφ
 

Το πέρασμά του από τη Γη θα μείνει αξέχαστο. Η Εκκλησία του Χριστού λίγες παρόμοιες μορφές γνώρισε. Τα λόγια Tου και τα έργα Tου θα δυναμώνουν πάντα τους πιστούς.

Σταχυολογήματα

Διδαχές του Αγίου Σεραφείμ του Σαρώφ:

1. Όπου ευρίσκεται ο Θεός, εκεί δεν υπάρχει κακό. Όλα όσα απορρέουν από τον Θεόν, έχουν μέσα τους την ειρήνη και οδηγούν τον άνθρωπο προς την αυτοκατάκριση και ταπείνωση.
2. «Η πίστις χωρίς των έργων νεκρά εστί» (Ιακώβου 6, 26). Η πραγματική πίστις δεν είναι δυνατόν να υπάρξει χωρίς τα έργα. Όποιος πραγματικά πιστεύει, εκείνος οπωσδήποτε θα πράττει και καλά έργα.
3. Εάν ο άνθρωπος από αγάπη προς τον Θεόν και χάριν της ενάρετου Ζωής, δεν έχει περιττή μέριμνα για τον εαυτό του, πιστεύοντας ότι γι’ αυτόν φροντίζει ο Θεός, αυτή του η εμπιστοσύνη στην Πρόνοια του Θεού είναι και πραγματική και συνετή.
4. Όποιος πραγματικά αγαπά τον Θεόν, θεωρεί τον εαυτό του ταξιδιώτη και ξένο στη Γη αυτή. Στην επιδίωξή του να ενωθεί με τον Θεόν, με το νου και την καρδιά του διαρκώς ατενίζει μόνον Αυτόν.
5. Ο άνθρωπος που θα αποφασίσει να ζήσει την εσωτερική ζωή, πρώτα απ’ όλα πρέπει να έχει τον φόβο του Θεού που είναι και η αρχή της σοφίας.
6. Ο νους του προσεκτικού ανθρώπου ομοιάζει με άγρυπνο φύλακα και φρουρό της εσωτερικής Ιερουσαλήμ. Από το ύψος της πνευματικής ζωής βλέπει με το καθαρό του μάτι τα πέριξ και τις εντός της ψυχής του ενάντιες δυνάμεις, σύμφωνα με τα λόγια του Ψαλμωδού: «Και εν τοις εχθροίς μου επείδεν ο οφθαλμός μου» (Ψαλμ. νγ’, 9).
7. Ο άνθρωπος με τη σάρκα του ομοιάζει με αναμμένο κερί. Το κερί είναι προορισμένο να λιώσει και ο άνθρωπος να πεθάνει. Η ψυχή του όμως είναι αθάνατη, γι’ αυτό και η μέριμνά μας πρέπει να στρέφεται περισσότερο για την ψυχή παρά για το σώμα: «Τι γάρ ωφελείται άνθρωπος, εάν τον κόσμον όλον κερδήση, την δε ψυχήν αυτού ζημιωθή; ή τι δώσει άνθρωπος αντάλλαγμα της ψυχής αυτού» (Ματθ. ιστ’, 26).
8. Εάν επιτρέψει ο Κύριος να δοκιμάσει ο άνθρωπος ασθένειες, τότε Εκείνος θα του δώσει και την δύναμη της υπομονής.
9. Πρέπει να συνηθίσεις τον νου σου να κολυμβά στον νόμο του Κυρίου, κάτω από την καθοδήγηση του Οποίου να προσαρμόζεις και την ζωήν σου.
10. Η ειρήνη της ψυχής αποκτάται διά των θλίψεων. Η Γραφή λέγει: «Διήλθομεν διά πυρός και ύδατος και εξήγαγες ημάς εις αναψυχήν» (Ψαλμ. ξε’, 12).
11. Τίποτε δεν συμβάλλει τόσο στην απόκτηση της εσωτερικής ειρήνης, όσο η σιωπή και η συζήτησις με τον εαυτόν μας μάλλον, παρά με τους άλλους.
12. Μπορείς, βλέποντας τον ήλιο με τους φυσικούς οφθαλμούς, να μη χαίρεσαι; Μα πόσο μεγαλύτερη χαρά θα νοιώθεις, όταν ο νους σου βλέπει με τους εσωτερικούς οφθαλμούς τον Ήλιο της δικαιοσύνης, τον Χριστόν;
13. Για να διατηρήσεις την ψυχική ειρήνη πρέπει να διώχνεις από κοντά σου την αθυμία, να προσπαθείς να έχεις το πνεύμα της χαράς, να αποφεύγεις την κατάκριση των άλλων και να συγκαταβαίνεις στις αδυναμίες του αδελφού σου.
14. Ο Κύριος φροντίζει για τη σωτηρία μας. Ο ανθρωποκτόνος όμως διάβολος προσπαθεί να μας οδηγήσει στην απελπισία.
15. Κατά το τριακοστό πέμπτο έτος της ηλικίας, δηλαδή στο ήμισυ της επιγείου ζωής, συμβαίνει να κάνει ο άνθρωπος μεγάλο αγώνα για τη διατήρηση του εαυτού του. Πολλοί σ’ αυτή την ηλικία δεν παραμένουν στην αρετή, ξεφεύγουν, και ακολουθούν τον δρόμον των επιθυμιών τους.
16. Όποιος θέλει να σωθεί πρέπει να έχει την καρδιά του σε κατάσταση μετανοίας και συντριβής: «Θυσία τω Θεώ πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ο Θεός ουκ εξουδενώσει» (Ψαλμ. ν’, 19).
17. Όταν ο άνθρωπος προσπαθεί να έχει καρδιά ταπεινή και λογισμό ειρηνικό, τότε όλες οι σκευωρίες του εχθρού μένουν ανενέργητες. Διότι όπου υπάρχει η ειρήνη των λογισμών, εκεί αναπαύεται ο Ίδιος ο Θεός: «Εν ειρήνη ο τόπος Αυτού» (Ψαλμ. οε’, 3).
18. Η απελπισία είναι η μεγαλύτερη χαρά του διαβόλου. Είναι αμαρτία θανάσιμη.
19. Η θλίψις είναι το σκουλήκι της καρδιάς, που κατατρώγει τη μητέρα που το γέννησε.
20. Όταν ο άνθρωπος δεχθεί κάτι το θεϊκό μέσα του, η καρδιά του χαίρεται. Όταν αντιθέτως δεχθεί κάτι το διαβολικό τότε συγχύζεται και ταράζεται.
21. Όποιος υποφέρει την ασθένειά του με υπομονή και ευγνωμοσύνη προς τον Θεό, στεφανώνεται σαν μάρτυς και αγωνιστής.
22. Πρέπει να προσπαθούμε να είμεθα ελεύθεροι από τους ακάθαρτους λογισμούς, ιδιαιτέρως όταν προσευχόμεθα προς τον Θεό. Διότι δεν είναι δυνατόν να συνυπάρχουν η δυσοσμία με την ευωδία.
23. Εάν εμείς δεν συμφωνούμε με τους κακούς λογισμούς, που προέρχονται από τον διάβολον, κάνουμε πολύ καλά. Διότι το ακάθαρτο πνεύμα μόνον στους εμπαθείς ανθρώπους ασκεί αποτελεσματικά την επίδρασή του. Ενώ τους απαθείς προσπαθεί να τους επηρεάσει από μακριά.
24. Ο νέος άνθρωπος είναι αδύνατο να μην ταράσσεται από σαρκικούς λογισμούς. Πρέπει γι’ αυτό να προσεύχεται επίμονα στον Θεό, για να σβήσει εγκαίρως τη σπίθα των αισχρών επιθυμιών μόλις εμφανισθεί. Τότε δεν θα δυναμώσει ποτέ η φλόγα.
25. Πρέπει πάντοτε να υπομένουμε όλα χάριν του Θεού, ευχαρίστως. Η ζωή μας είναι μια στιγμή συγκριτικά με την αιωνιότητα, και γι’ αυτό: «Ουκ άξια, κατά τον Απόστολον, τα παθήματα του νυν καιρού προς την μέλλουσαν δόξαν αποκαλυφθήναι εις ημάς» (Ρωμ. η’, 18).
26. Ας αγαπήσουμε την ταπεινοφροσύνη για να δούμε τη δόξα του Θεού, διότι όπου στάζει η ταπεινοφροσύνη, εκεί αναβλύζει η δόξα του Θεού.
27. Χωρίς το φως όλα είναι σκοτεινά και χωρίς την ταπεινοφροσύνη τίποτε δεν υπάρχει μέσα στον άνθρωπο, παρά μόνο ένα σκοτάδι.
28. Όπως το κερί αν δεν θερμανθεί και μαλακώσει, δεν μπορεί να δεχθεί επάνω του την σφραγίδα, έτσι και η ψυχή, χωρίς να δοκιμασθεί με τους κόπους και τις ασθένειες δεν μπορεί να λάβει επάνω της τη σφραγίδα της αρετής.
29. Στους πλησίον μας πρέπει να φερόμεθα με λεπτότητα, χωρίς ούτε με το βλέμμα μας να τους προσβάλλουμε.
30. Το πνεύμα του συγχυσμένου και θλιμμένου άνθρωπου φρόντισε να το ενθαρρύνεις με λόγια αγάπης.
31. Για την αδικία που σου προξενούν οι άλλοι, όποια κι’ αν είναι αυτή, δεν πρέπει να εκδικείσαι, αλλά αντίθετα να συγχωρείς από τα βάθη της καρδιάς σου εκείνον που σε αδίκησε.
32. Δεν πρέπει να τρέφεις στην καρδιά σου μίσος και αντιπάθεια κατά του πλησίον, που σε εχθρεύεται. Αλλά να τον αγαπάς και να του κάνεις όσο μπορείς καλό, ακολουθώντας την εντολή του Χριστού: «Αγαπάτε τους εχθρούς υμών, καλώς ποιείτε τοις μισούσιν υμάς» (Ματθ. ε’, 44).
33. Η θύρα της μετανοίας είναι για όλους ανοικτή και είναι άγνωστο ποιος θα πρωτομπεί σ’ αυτή, εσύ που κατακρίνεις τον άλλον ή αυτός που κατακρίνεται από σένα.
34. Κατάκρινε πάντοτε τον εαυτόν σου και θα παύσεις να κατακρίνεις τους άλλους.
35. Μπορείς να κατακρίνεις μια πράξη κακή, ποτέ όμως εκείνον που την έπραξε.
36. Όταν εγκαταλειφθεί ο άνθρωπος από τον Θεό, τότε ο διάβολος είναι έτοιμος να τον αφανίσει, όπως αφανίζει η μυλόπετρα το σπόρο του σταριού.
37. Η περιττή μέριμνα για τα βιοτικά πράγματα είναι γνώρισμα άνθρωπου άπιστου και μικρόψυχου. Και είναι συμφορά εάν εμείς φροντίζοντας οι ίδιοι για τον εαυτό μας δεν στηριζόμαστε στον Θεό, που προνοεί για μας!
38. Είναι καλύτερο για μας να περιφρονούμε όσα δεν είναι δικά μας, δηλαδή τα πρόσκαιρα και τα παροδικά, και να ζητούμε τα δικά μας, δηλαδή τα άφθαρτα και τα αιώνια.
39. Δεν πρέπει να κλονιζόμαστε στην πνευματική ζωή από καμιά εχθρική δύναμη. Αντίθετα να στηριζόμαστε στα λόγια του Θεού: «Τον δε φόβον αυτών ου μη φοβηθώμεν, ουδ’ ου μη ταραχθώμεν, ότι μεθ’ ημών ο Θεός. Κύριον τον Θεόν ημών αυτόν αγιάσωμεν και Αυτός έσται ημίν φόβος» (πρβλ. Ήσ. η’, 12-13).
40. Όποιος ενίκησε τα πάθη αυτός ενίκησε και τη θλίψη. Όποιος νικιέται από τα πάθη δεν θα αποφύγει τα δεσμά της θλίψεως. Όπως ο άρρωστος φαίνεται από το χρώμα του προσώπου του, έτσι ο εμπαθής από την κατάθλιψη.