Γιατί η επίσκεψη στην Ιερά Μονή Ιβήρων Αγίου Όρους είναι ένα ταξίδι ζωής;

Δεν είναι δυνατόν ένα ταξίδι στο Άγιον Όρος να μην περιλαμβάνει μια στάση ή και παραμονή στην Ιερά Μονή Ιβήρων. Ένα εμβληματικό μοναστήρι που ιδρύθηκε προς το τέλος του 10ου αιώνα από τον Άγιο Ιωάννη τον Ίβηρα – εξού και το όνομά της - λίγο µετά την ίδρυση της Μεγίστης Λαύρας και της Μονής Βατοπαιδίου. Το µοναστήρι κατέχει την 3η θέση στην ιεραρχία των µονών και από το 1990 αποτελεί κοινόβιο.

Ο Άγιος Ιωάννης µόνασε κοντά στον Άγιο Αθανάσιο και σύντοµα ήλθαν και άλλοι Ίβηρες, αρχαίος παλαιοϊβηρικός λαός της Εποχής του Σιδήρου, που εντοπίζεται στην Ιβηρική χερσόνησο από τον 6ο π. Χ. αιώνα και μέχρι τον εκρωμαϊσμό του γύρω στον 1ο αιώνα π.Χ. Ανάµεσά τους ήταν και ο γυναικάδελφός του Ιωάννης Τορνίκιος. Ο Ιωάννης Τορνίκιος ως µοναχός κλήθηκε από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Βασίλειο Β´ και µαζί κατέστειλαν την ανταρσία του στρατηγού Βάρδα του Σκληρού.

Από τα λάφυρα και τις αυτοκρατορικές δωρεές διευρύνθηκε η παλαιότερη Μονή του Κλήµεντος και δηµιουργήθηκε η µονή των Ιβήρων. Ο Άγιος Ιωάννης και ο κατά σάρκα γιος του Άγιος Ευθύµιος -συνκτίτορας της µονής και µετέπειτα ηγούµενος-αναδείχθηκαν σε φωτιστές των Ιβηριτών.

Στη Μονή Ιβήρων από νωρίς προστέθηκαν άλλα µικρότερα µονύδρια, όπως του Λεοντίου στη Θεσσαλονίκη, του Ιωάννη Κολοβού στην Ιερισσό, του Αγίου Σάββα του Χάλδου και του Κάσπακος. Τον 14ο αιώνα υπέστη καταστροφές από πειρατές Καταλανούς και ενωτικούς της Δύσης. Η Μονή ωστόσο θα ορθοποδήσει µε την αµέριστη συµπαράσταση των Παλαιολόγων και των ηγεµόνων της Σερβίας και της Γεωργίας. Στις δύσκολες στιγµές του 16ου αιώνα διάφοροι Γεωργιανοί ηγεµόνες ευεργέτησαν τη Μονή και την έβγαλαν από τα οικονοµικά της αδιέξοδα.

Στη µονή των Ιβήρων είναι εγκατεστηµένη η εφέστια εικόνα του Αγίου Όρους, η Παναγία η Πορταϊτισσα. H Παναγία η Πορταΐτισσα απεικονίζεται με τη μορφή της Οδηγήτριας. Το αίμα που έχει αποτυπωθεί στο πρόσωπό Της προκλήθηκε από το μαχαίρι ενός άπιστου πειρατή. Σύμφωνα με τη Χριστιανική παράδοση, η εικόνα της Παναγίας της Πορταΐτισσας πετάχτηκε στη θάλασσα από μια ευσεβή γυναίκα για να τη σώσει από τους εικονομάχους.

Αρκετά χρόνια μετά, το 1004 μ.Χ., η εικόνα εμφανίστηκε μέσα στη θάλασσα στη Μονή Ιβήρων στο Άγιο Όρος, όρθια, πάνω στο νερό. Οι Μοναχοί την τοποθέτησαν πολλές φορές στο Καθολικό της Μονής, σε περίοπτη θέση. Όμως εκείνη την επόμενη ημέρα βρίσκονταν δίπλα στην Πύλη, ένδειξη πως είχε πάει εκεί για να φυλάει τη Μονή, και όχι για να τη φυλάνε. Οι Μοναχοί έχτισαν παρεκκλήσι δίπλα στην Πύλη όπου φυλάσσεται έως σήμερα. Το 1651, αντίγραφο της εικόνας στάλθηκε στη Μόσχα κατόπιν επιθυµίας της τσαρικής οικογένειας.

Η δοκιμασία της φωτιάς

Οι εκεί θαυµατουργίες της Παναγίας βοήθησαν στη συγκέντρωση χρηµάτων, ενώ στη Μονή παραχωρήθηκε το µοναστήρι του Αγίου Νικολάου στη Μόσχα. Η Μονή Ιβήρων δοκίµασε τη λαίλαπα της φωτιάς το 1740 και το 1845. Αλλά η πυρκαγιά που κυριολεκτικά αποτέφρωσε τη Μονή Ιβήρων ήταν αυτή του 1865. Στα χρόνια της Επανάστασης η Μονή δωρίζει τους θησαυρούς για τον Αγώνα, ενώ στο χώρο της έµεινε και ο εθνοµάρτυρας Γρηγόριος Ε´. Ο τελευταίος Ίβηρας µοναχός κοιµήθηκε το 1955.

Το Καθολικό είναι αφιερωµένο στην Κοίµηση της Θεοτόκου. Ο αρχικός του πυρήνας χτίστηκε προς το τέλος του 10ου αιώνα, ακολούθησε µια µετασκευή στις αρχές του 11ου και ανοικοδοµήθηκε το 1513. Γνωστά κειµήλια του Καθολικού είναι η περίφηµη λεµονιά -αργυρή επτάφωτη λυχνία- και η πόρτα από τον εξωνάρθηκα στη λιτή φτιαγµένη από άργυρο και έβενο. Άλλοι γνωστοί θυσαυροί της µονής είναι ο λεγόµενος σάκκος του Ιωάννη Τσιµισκή, η αρχιερατική στολή του πατριάρχη Διονυσίου, το µέγα ευαγγέλιο (δώρο του Πέτρου του Μεγάλου), σκεύη, άµφια και κεντητά, καθώς και τίµια λείψανα τουλάχιστον από 150 αγίους.

Η εμβληματική Βιβλιοθήκη

Στη βιβλιοθήκη της Ιβήρων περιέχονται πάνω από 2.000 χειρόγραφα και 15 λειτουργικά ειλητάρια και περισσότερα από 20.000 βιβλία, µε σπουδαία αρχέτυπα και παλαίτυπα. Στη Μονή που ανέδειξε Αγίους και λογίους ανήκουν η σκήτη του Τιµίου Προδρόµου, 11 Καθίσµατα και 26 Κελλιά. Το µοναστήρι διαθέτει 16 παρεκκλήσια και 10 εξωκκλήσια. Σήµερα φιλοξενεί περί τους 30 µοναχούς.

Ο αλυσιδωτός θώρακας

Ένας ακέραιος αλυσιδωτός θώρακας, όμοιος με αυτόν που φορούσαν οι Κέλτες πολεμιστές, είναι μεταξύ των πολύτιμων εκκλησιαστικών θησαυρών της Ιεράς Μονής Ιβήρων στο Άγιον Όρος.

Η μοναδικότητά του έγκειται στο ότι είναι ο παλαιότερος αλυσιδωτός θώρακας (ή λωρίκιον), καθώς δεν έχει εντοπιστεί παρόμοιο εύρημα του 10ου αιώνα, στον ελλαδικό χώρο.

Η πανοπλία αυτή αποτελούσε μέρος του πολεμικού οπλισμού του στρατηγού Ιωάννη Τορνίκιου. Ο Ιβηρίτης (Γεωργιανός) στην καταγωγή Ιωάννης Τορνίκιος ήταν μεταξύ των κτητόρων της μονής το 979/980 και δώρισε στο μοναστήρι τον βυζαντινό θώρακα, που φορούσε ως επικεφαλής 12.000 Ιβηριτών ιππέων σε μάχες κοντά τον Άλυ ποταμό.

Ο Θώρακας φυλάσσεται στο σκευοφυλάκιο της Μονής, μαζί με άλλα πολύτιμα εκκλησιαστικά κειμήλια και διατηρείται σχεδόν ακέραιος, παρότι δεν έχει συντηρηθεί. Αποτελείται από επίπεδους και στρογγυλούς κρίκους με διάμετρο στο 1 εκατοστό κι αυτό κάνει τον θώρακα πολύ συμπαγή και αποτελεσματικό στα χτυπήματα, ενώ ταυτόχρονα είναι αρκετά ελαφρύς. Το πάχος του κρίκου κυμαίνεται μεταξύ 1-1,6 χιλιοστά, το μήκος του θώρακα είναι 65-70 εκατοστά, που σημαίνει ότι κάλυπτε όλο το στήθος και το πλάτος του 45-50 εκατοστά, ενώ δεν σώζονται τα μανίκια. Τέτοιου τύπου θώρακες ζύγιζαν περίπου 12-14 κιλά.

Το εκθετήριο της Μονής

Το εκθετήριο της μονής Ιβήρων στη ΒΑ πλευρά της αθωνικής χερσονήσου διαθέτει επίσης τη δική του μεγάλη ιστορία: Μια ιστορία που σέβεται και τιμά το Christianity Art προμηθεύοντας την εμβληματική Μονή με μοναδικά έργα, πιστά αντίγραφα της Βυζαντινής Αγιογραφίας.