Γιατί λέμε «η κακία θα σε φάει», αφού το κακό γίνεται στον άλλον;

Η κακία είναι επιλογή! Δεν είναι ένα φυσικό, ένα ανθρώπινο στοιχείο, παρά τα όσα γράφονται και λέγονται ότι δήθεν ο Άνθρωπος έχει δύο φύσεις, την καλή και την κακή. Και φυσικά η κακία δεν εντοπίζεται μόνο στη σφαίρα της Θρησκείας αλλά και στην Ψυχολογία, τη Φιλοσοφία, την καθημερινή ζωή. Άλλωστε λαοί που δεν έχουν έρθει σε επαφή με οργανωμένες θρησκείες, υιοθετούν δόγματα που κρίνουν τον καθένα βάσει συνείδησης.

Αυτό έχει πει και ο ίδιος ο Χριστός, ότι ο Κύριος θα κρίνει τον παλιό κόσμο, που δεν γνώρισε την εντολή της Αγάπης, με βάση τη συνείδηση. Αυτό άλλωστε δεν είναι που μας διαφοροποιεί από τα ζώα; H συνείδηση, το ήθος, η Ηθική, η συνειδητή καλοσύνη, ο Πολιτισμός, η αλληλεγγύη, η ενσυναίσθηση και η συμπόνοια;

H Κακία πρέπει να αντιμετωπίζεται ως Αρρώστια 

Στο βιβλίο «Zero Degrees of Empathy» («Μηδέν βαθμοί ενσυναίσθησης»), ο διάσημος ψυχολόγος και ψυχίατρος Σάιμον Μπάρον-Κοέν υποστηρίζει ότι μπορεί να εξηγηθεί επιστημονικά το γιατί κάποιοι άνθρωποι ενεργούν με τρόπο που φαίνεται κακός. Πιστεύει ότι είναι άρρωστοι και ότι μπορούν να αντιμετωπιστούν θεραπευτικά.

Μπορεί όμως ένας άνθρωπος να γεννηθεί κακός; Η μήπως ο λανθασμένος τρόπος ανατροφής, η αδιαφορία των δασκάλων στο σχολείο, το περιβάλλον, η έκθεσή του σε κινδύνους και μια σειρά από άλλους παράγοντες μπορούν να δώσουν εξηγήσεις γιατί ένας μικρός άγγελος μεγαλώνοντας γίνεται ένας «διάβολος», ένα κακοποιό στοιχείο και παραβατικός; 

Ο εγωϊσμός απωθεί την ενσυναίσθηση

Σήμερα όλο και περισσότερο μιλάμε για ενσυναίσθηση – την ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε και να ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες ή τις δυσκολίες των συνανθρώπων μας. Η σκληρότητα προέρχεται από την αδυναμία να συμπονέσουμε τους άλλους, είτε μέσα από την αδιαφορία, είτε αγνοώντας ηθελημένα τον πόνο τους. Σε μερικούς ανθρώπους η ενσυναίσθηση λείπει μονίμως, άλλοι τη «σβήνουν» όταν είναι κουρασμένοι, αγχωμένοι ή ανυπόμονοι  και αισθάνονται μετανιωμένοι για τα σκληρά λόγια τους όταν η ενσυναίσθησή τους επιστρέφει. Όμως η κακία δεν βλάπτει μόνο τον άλλον αλλά και τον κακό άνθρωπο. 

Πολλές αρρώστιες οφείλονται στην κακή ενέργεια που εκπέμπει ένας κακός άνθρωπος και γυρίζει πίσω σε αυτόν. Για αυτό λέμε συχνά «η κακία θα σε φάει» για ανθρώπους που εκπέμπουν κακή ενέργεια και η ενέργεια αυτή μένει μέσα τους και φυτρώνει βαθιές δηλητηριώδεις ρίζες στην καρδιά του. 

Ο Πατέρας Παΐσιος για την κακία…

Ο Πατέρας Παϊσιος είχε την ενσυναίσθηση στο πνευματικό του «DNA». Ήταν καλός, ενεργητικά καλός, βοηθητικός, συμπονετικός, μειλίχιος… Ωστόσο δεν μασούσε τα λόγια του! «Η κακία των ανθρώπων έχει ξεπεράσει τα όρια» έλεγε, προσθέτοντας ότι «πολλοί κοιτάζουν πώς να ξεγελάσει ο ένας τον άλλον. Και το θεωρούν κατόρθωμα που τον ξεγελούν. Αλήθεια, πως ψεύτισε ο κόσμος! Όλα ψεύτικα τα φτιάχνουν. Χρήματα εν τω μεταξύ παίρνουν περισσότερα απ όσα έπαιρναν οι παλιοί, οι καημένοι.

Γενικά, όλα τα ψεύτισαν. Μια μέρα μου έφερε κάποιος ντοματιές. Κάθε φυτό ήταν σε ένα σακουλάκι μικρούτσικο με χώμα χοντρό, μέλαγγα, αμμούδα χοντρή, για να κρατάει την υγρασία. Βαριούνται να ρίξουν λίγο νερό! Ούτε καν να βάλουν κοπριά. Μόνον επάνω –επάνω είχε λίγη σαν το μαυροπίπερο! Οπότε, όταν τις έβγαλα από το σακουλάκι, όλη η ρίζα ήταν σάπια. Έριξα ένα στρώμα χώμα από πάνω, για να βγάλουν νέες ρίζες.

Και πως ξεγελούν τον κόσμο! Να δείτε, μου είχαν φέρει ένα κουτί μεγάλο με γλυκά. -Θα το ανοίξω, είπα, όταν θα ʽρθει καμμιά παρέα μεγάλη. Ας μην το ανοίξω τώρα και πάνε μερμήγκια. Μια μέρα μαζεύτηκαν κάμποσοι. Υπολόγισα ότι θα φθάσουν και θα περισσέψουν κιόλας. Μόλις το ανοίγω, βλέπω μέσα φελιζόλ, από ʽ δω, φελιζόλ από κει…

Και ήταν τόοοσο μικρό αυτό που είχε τα γλυκά. Όλο το κουτί ήταν άδειο! Μια άλλη φορά μου έφεραν ένα επίσημο κουτί γλυκά δεμένο με κορδέλες. -Θα το φυλάξω, είπα, για τα παιδιά της Αθωνιάδος. Και τελικά ήταν κάτι λουκούμια σκληρά, παλιά λουκούμια. Εγώ τέτοια λουκούμια δεν τα δίνω. Δίνω στον κόσμο κανένα μαλακό λουκούμι».

«Γέροντα, δεν καταλαβαίνουν ότι αυτό είναι αδικία;», τον ρώτησαν

-Το θεωρούν κατόρθωμα. Γιατί η αμαρτία έχει γίνει μόδα τώρα και η αδικία θεωρείται εξυπνάδα. Το κοσμικό πνεύμα δυστυχώς τροχάει το μυαλό στην πονηριά, και το θεωρεί κατόρθωμα εκείνος που αδικεί τον συνάνθρωπό του. Παίρνει μάλιστα και τον τίτλο: «Αυτός είναι διάβολος. Τα καταφέρνει, ενώ εσωτερικά υποφέρει από τον έλεγχο της συνειδήσεως, τη μικρή κόλαση».

Άγιος Πορφύριος: H κακία επιστρέφει boomerang

«Όταν εύχεται κανείς για τον πλησίον του, μια καλή δύναμη βγαίνει απ’ αυτόν και πηγαίνει στον αδελφό και τον θεραπεύει και τον δυναμώνει και τον ζωογονεί» έλεγε ο Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης. 

«Ο άνθρωπος έχει τέτοιες δυνάμεις, ώστε να μπορεί να μεταδώσει το καλό ή το κακό στο περιβάλλον του. Αυτά τα θέματα είναι πολύ λεπτά. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Πρέπει να βλέπουμε το καθετί με αγαθό τρόπο. Τίποτα το κακό να μη σκεπτόμαστε για τους άλλους. Και ένα βλέμμα και ένας στεναγμός επιδρά στους συνανθρώπους μας. Και η ελάχιστη αγανάκτηση κάνει κακό.

Να έχουμε μέσα στην ψυχή μας αγαθότητα κι αγάπη· αυτά να μεταδίδομε. Να προσέχομε να μην αγανακτούμε για τους ανθρώπους που μας βλάπτουν· μόνο να προσευχόμαστε γι’ αυτούς με αγάπη. Ό,τι κι αν κάνει ο συνάνθρωπος μας, ποτέ να μη σκεπτόμαστε κακό γι’ αυτόν. Πάντοτε να ευχόμαστε αγαπητικά. Πάντοτε να σκεπτόμαστε το καλό.

Δεν πρέπει ποτέ να σκεπτόμαστε για τον άλλο ότι θα του δώσει ο Θεός κάποιο κακό ή ότι θα τον τιμωρήσει για το αμάρτημά του. Αυτός ο λογισμός φέρνει πολύ μεγάλο κακό, χωρίς εμείς να το αντιλαμβανόμαστε.

Πολλές φορές αγανακτούμε και λέμε στον άλλο: «Δεν φοβάσαι τη δικαιοσύνη του Θεού, δεν φοβάσαι μη σε τιμωρήσει;». Άλλη φορά πάλι λέμε: «Ο Θεός δεν μπορεί θα σε τιμωρήσει γι’ αυτό που έκανες» ή «Θεέ μου, μην κάνεις κακό σ’ αυτόν τον άνθρωπο γι’ αυτό που μου έκανε» ή «Να μην πάθει αυτό το πράγμα ο τάδε».

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, έχουμε βαθιά μέσα μας την επιθυμία να τιμωρηθεί ο άλλος. Αντί, όμως να ομολογήσομε τον θυμό μας για το σφάλμα του, παρουσιάζομε με άλλον τρόπο την αγανάκτησή μας και, δήθεν, παρακαλούμε τον Θεό γι’ αυτόν. Έτσι, όμως, στην πραγματικότητα καταριόμαστε τον αδελφό.

Και αν, αντί να προσευχόμαστε, λέμε, «να το βρεις απ’ τον Θεό, να σε πληρώσει ο Θεός για το κακό που μου έκανες», και τότε πάλι ευχόμαστε να τον τιμωρήσει ο Θεός. Ακόμη και όταν λέμε, «ας είναι βλέπει ο Θεός», η διάθεση της ψυχής μας ενεργεί κατά ένα μυστηριώδη τρόπο, επηρεάζει την ψυχή του συνανθρώπου μας και αυτός παθαίνει κακό.

Όταν κακομελετάμε, κάποια κακή δύναμη βγαίνει από μέσα μας και μεταδίδεται στον άλλο, όπως μεταφέρεται η φωνή με τα ηχητικά κύματα, και όντως ο άλλος παθαίνει κακό. Γίνεται κάτι σαν βασκανία, όταν ο άνθρωπος έχει για τους άλλους κακούς λογισμούς. Αυτό γίνεται απ’ τη δική μας αγανάκτηση. Εμείς μεταδίδομε με μυστικό τρόπο την κακία μας.

Δεν προκαλεί ο Θεός το κακό, αλλά η κακία των ανθρώπων. Δεν τιμωρεί ο Θεός, αλλά η δική μας κακή διάθεση μεταδίδεται στην ψυχή του άλλου μυστηριωδώς και κάνει το κακό. Ο Χριστός ποτέ δεν θέλει το κακό. Αντίθετα παραγγέλλει: «Ευλογείτε αυτούς που σας καταριώνται …».

Η βασκανία είναι πολύ άσχημο πράγμα. Είναι η κακή επίδραση που γίνεται όταν κανείς ζηλέψει κι ορεχθεί κάτι ή κάποιον. Θέλει μεγάλη προσοχή. Η ζήλεια κάνει πολύ κακό στον άλλο. Αυτός που βασκαίνει δεν το βάζει καν στο νου του ότι κάνει κακό. 

Όταν όμως ο άλλος είναι άνθρωπος του Θεού και εξομολογείται και μεταλαμβάνει και έχει πάνω του τον Σταυρό, δεν τον πιάνει τίποτα. Όλοι οι δαίμονες να πέσουν πάνω του δεν καταφέρνουν τίποτα.

Μέσα μας υπάρχει ένα μέρος της ψυχής που λέγεται «ηθικολόγος». Αυτός ο «ηθικολόγος» όταν βλέπει κάποιον να παρεκτρέπεται, επαναστατεί, ενώ πολλές φορές αυτός που κρίνει έχει κάνει την ίδια παρεκτροπή. Δεν τα βάζει όμως με τον εαυτό του αλλά με τον άλλο. Κι αυτό δεν το θέλει ο Θεός. … Λέμε παραδείγματος χάριν: «Έπρεπε να κάνεις αυτό· δεν το έκανες, να τι έπαθες!». Στην πραγματικότητα, επιθυμούμε να πάθει ο άλλος κακό. Όταν σκεπτόμαστε το κακό, τότε μπορεί πράγματι να συμβεί.

Κατά ένα μυστηριώδη και αφανή τρόπο μειώνομε στον άλλο τη δύναμη να πάει στο αγαθό, του κάνουμε κακό. Μπορεί να γίνομε αιτία να αρρωστήσει, να χάσει τη δουλειά του, την περιουσία του κ.λπ. Μ’ αυτό τον τρόπο δεν κάνομε κακό μόνο στον πλησίον μας αλλά και στον εαυτό μας, γιατί απομακρυνόμαστε απ’ την χάρι του Θεού. Και τότε προσευχόμεθα και δεν εισακουόμεθα. «Ζητάμε και δεν παίρνουμε». Γιατί; Το σκεφθήκαμε ποτέ αυτό; «Διότι κακώς ζητάμε». Πρέπει να βρούμε τρόπο να θεραπεύσουμε την τάση που υπάρχει μέσα μας να αισθανόμαστε και να σκεπτόμαστε με κακία για τον άλλο.